TAŞRA TEŞKİLATI
•Osmanlı donanmasının temelini Orhan Bey zamanında alınan Karesioğulları Beyliği’nin donanması oluşturmuştur.
•İlk Osmanlı tersanesi, I. Bayezid tarafından Gelibolu'da açılmıştır.
•Donanma, önemli gücüne Fatih Dönemi’nde ulaşmıştır.
•II. Bayezid zamanında geliştirilen donanmanın, en yüksek düzeye ulaşması Kanuni Döneminde yaşanmıştır.
•Bu dönemde Barbaros, Turgut Reis, Piri Reis, Şeydi Ali Reis gibi ünlü denizciler yetişmiştir.
•Donanma komutanına Kaptan-ı Derya, deniz askerlerine Levent denilmiştir.
EĞİTİM
Osmanlılarda Eğitim
•Osmanlı Devleti'nde eğitimin temel amacı kişileri topluma yararlı, kanunlara uyan, dindar, meslek sahibi insanlar kılmaktır.
•Osmanlılarda eğitim; devlet okulları, esnaf örgütleri (Lonca), camiler, tekkeler ve zaviyelerde verilmiştir.
Sıbyan Mektebi:
•Osmanlı Devleti’nde eğitimin ilk basamağıdır.
•Camilerin yanında bulunan bu mekteplerde ders verenlere Muallim adı verilir.
•Bu okullarda belli bir süre veya sınıf yoktur.
Medrese
•Osmanlı Devleti'nde en önemli eğitim kurumudur.
•İlk medrese Orhan Bey tarafından İznik'te açılmıştır.
•Fatih Dönemi'nde açılan Sahn-ı Seman Medresesi ileri düzeyde eğitim vermiştir.
•Giderleri vakıflar tarafından karşılanan medreselerde eğitim ücretsiz verilmiştir.
•Eğitim dilinin Arapça olduğu medreselerde eğitim veren kişilere Müderris adı verilmektedir
•Medrese eğitiminde Dini Bilimler ve Pozitif Dilimler yer almıştır.
•Medrese öğrencilerine: Suhte, Talebe, Danişment gibi isimler verilmiştir.
Enderun
•Devlet memuru, idareci, sanatkâr ve saray görevlisi yetiştirmek amacı ile kurulan saray okuluna Enderun adı verilir.
•İlk dönemlerde devşirme sistemi ile Hristiyan tebaanın zeki ve yetenekli çocukları Enderun'da eğitilerek devlete kazandırılmıştır.
•İlk kez II. Murat Dönemi'nde Edirne Sarayında kurulan, Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde en önemli seviyeye ulaşmıştır.
•İstanbul'un fethinden sonra Topkapı Sarayında açılmıştır.
Diğer Eğitim kurumları:
Mekteb-i Mülkiye: Kaymakam, okul müdürü ve nahiye müdürü yetiştirmek amacı ile açılmıştır.
Islahhane: Mithat Paşa tarafından açılan zanaat okuludur Terzilik, kunduracılık ve saraçlık gibi bölümlerden oluşmaktadır.
Rüştiye: Ortaokul düzeyinde eğitim veren okullardır.
İdadiler: Lise düzeyinde eğitim veren okullardır.
Sanayi Mektebi: Çeşitli sanat dallarını öğretmek amacı ile açılmıştır.
Darülmuallim: Erkek öğretmen okulu
Darülfünun: Yüksekokul niteliği taşıyan bu kurum XIX. yüzyılda ilk kez eğitime başlamıştır. XX. yüzyılda Daarülfünun-ı Şahaneye çevrilen okulun bölüm sayısı da artmıştır.
Darülmaarif: Devlet memuru yetiştirmek amacı ile açılmıştır.
Eyalet:
•Eyalet (Beylerbeyliği), Osmanlı Devleti'nde temel yönetim birimidir.
•Eyaletler sancaklara, sancaklar kazalara, kazalar nahiyelere, nahiyeler ise köylere ayrılır.
•Eyaletler beylerbeyi, sancaklar sancakbeyi, kazalar kadılar, nahiye ve köyler ise tımarlı sipahiler tarafından yönetilirdi.
•I. Murat Dönemi'nde taşrada Rumeli Beylerbeyliği (Kütahya),
•Yıldırım Bayezid Dönemi'nde ise Anadolu Beylerbeyliği (Manastır)kurulmuştur.
•Eyalet (Beylerbeyliği), Osmanlı Devleti'nde temel yönetim birimidir.
•Eyaletler sancaklara, sancaklar kazalara, kazalar nahiyelere, nahiyeler ise köylere ayrılır.
•Eyaletler beylerbeyi, sancaklar sancakbeyi, kazalar kadılar, nahiye ve köyler ise tımarlı sipahiler tarafından yönetilirdi.
•I. Murat Dönemi'nde taşrada Rumeli Beylerbeyliği (Kütahya),
•Yıldırım Bayezid Dönemi'nde ise Anadolu Beylerbeyliği (Manastır)kurulmuştur.
EYALETLER
Salyâneli (Yıllıklı) Eyaletler:
•Merkeze uzak eyaletlerdir.
•Tımar sisteminin uygulanmadığı eyaletlerdir.
•Merkeze yıllık vergi gönderen eyaletlerdir.
•Gelirinin bir kısmıyla eyaletteki görevlilerin maaşları ödenir; kalan bölümü ise merkeze gönderilirdi.
•Mısır, Tunus, Cezayir, Yemen gibi
Salyânesiz (Yıllıksız) Eyaletler:
•Merkeze yakın eyaletlerdir.
•Dirlik sisteminin uygulandığı eyaletlerdir.
İmtiyazlı Hükûmetler:
•Osmanlı hâkimiyetini kabul eden birimlerdir (beylik, hükûmet).
•İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlıdırlar.
•Yöneticileri Osmanlı Devleti tarafından belirlenir.
•Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi gönderirler.
•Osmanlı Devleti'ne, istenildiğinde asker gönderirler.
•Eflak, Boğdan, Erdel, Kırım ve Hicaz "imtiyazlı hükûmetler« grubunda yer almaktadır.
•Hicaz diğerlerinden farklı tutulmuş ve buradan vergi ve asker alınmamıştır.
Taşradaki Görevliler:
•Subaşı: Eyalet, sancak ve kazalardaki güvenlik işlerinden sorumlu kimse
•Yiğitbaşı: Köylerde güvenlik işlerinden sorumludur.
•Muhtesib : Çarşı ve pazarların güvenliğinden, denetiminden sorumlu kişi.
•Kapan Emini : Hububat, sebze ve meyve satılan kapanlardan sorumludur.
•Beytülmal Emini : Vergilerin düzenli toplanmasını sağlar.
•Gümrük ve Bâc Eminleri : Şehir ve kasabalarda ticaret ve zanaat faaliyetlerinde bulunan kişilerden vergi toplayan görevlilerdir.
ASKERİ TEŞKİLAT
Osmanlılarda Askeri Teşkilat
•Osmanlı Ordusu, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve İlhanlı ordu örgütleri örnek alınarak oluşturulmuştur.
•İlk düzenli Osmanlı atlı ve yaya birlikleri Orhan Bey Dönemi'nde kurulmuştur.
•Ocak Sistemine ilk olarak I. Murat Döneminde geçilmiştir.
•Osmanlılarda ordu "kara" ve "deniz" kuvvetleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
KAPIKULU ASKERLERİ
Kapıkulu Askerleri
•Devletin merkez ordusudur.
•I. Murat Dönemi’nde Devşirme usulü uygulanarak kurulmuştur.
•En önemli bölümü Yeniçeri Ocağı’dır.
•Devletten üç ayda bir Ulufe adlı bir maaş almışlardır.
•Padişahlar tahta çıktıklarında kapıkulu askerlerine cülus bahşişi vermişlerdir.
Kapıkulu Piyadeleri
Acemiler: Kapıkulu Ordusuna asker yetiştiren kısımdır.
Yeniçeriler: Kapıkulu Ocağının temel sınıfıdır. I. Murat zamanında kurulmuştur. II. Mahmut zamanında kaldırılmıştır.
Cebeciler: Kapıkulu askerlerinin silahlarının yapım, bakım ve onarım işlerinden sorumlu sınıftır.
Topçu Ocağı: Top döken ve topçulara gerekli malzemeleri hazırlayan ocaktır.
Top Arabacıları Ocağı: Top arabalarını yapan ve topları taşıyan ocaktır.
Humbaracılar: Havan toplarını yapan ve bunları kullanan sınıftır.
Lağımcılar: Kale kuşatmalarında patlayıcı döşeyerek kaleyi yıkan teknik bir ocaktır.
Bostancılar: Saray ve köşklerin korunmasından sorumludurlar.
Salyâneli (Yıllıklı) Eyaletler:
•Merkeze uzak eyaletlerdir.
•Tımar sisteminin uygulanmadığı eyaletlerdir.
•Merkeze yıllık vergi gönderen eyaletlerdir.
•Gelirinin bir kısmıyla eyaletteki görevlilerin maaşları ödenir; kalan bölümü ise merkeze gönderilirdi.
•Mısır, Tunus, Cezayir, Yemen gibi
Salyânesiz (Yıllıksız) Eyaletler:
•Merkeze yakın eyaletlerdir.
•Dirlik sisteminin uygulandığı eyaletlerdir.
İmtiyazlı Hükûmetler:
•Osmanlı hâkimiyetini kabul eden birimlerdir (beylik, hükûmet).
•İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlıdırlar.
•Yöneticileri Osmanlı Devleti tarafından belirlenir.
•Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi gönderirler.
•Osmanlı Devleti'ne, istenildiğinde asker gönderirler.
•Eflak, Boğdan, Erdel, Kırım ve Hicaz "imtiyazlı hükûmetler« grubunda yer almaktadır.
•Hicaz diğerlerinden farklı tutulmuş ve buradan vergi ve asker alınmamıştır.
Taşradaki Görevliler:
•Subaşı: Eyalet, sancak ve kazalardaki güvenlik işlerinden sorumlu kimse
•Yiğitbaşı: Köylerde güvenlik işlerinden sorumludur.
•Muhtesib : Çarşı ve pazarların güvenliğinden, denetiminden sorumlu kişi.
•Kapan Emini : Hububat, sebze ve meyve satılan kapanlardan sorumludur.
•Beytülmal Emini : Vergilerin düzenli toplanmasını sağlar.
•Gümrük ve Bâc Eminleri : Şehir ve kasabalarda ticaret ve zanaat faaliyetlerinde bulunan kişilerden vergi toplayan görevlilerdir.
ASKERİ TEŞKİLAT
Osmanlılarda Askeri Teşkilat
•Osmanlı Ordusu, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve İlhanlı ordu örgütleri örnek alınarak oluşturulmuştur.
•İlk düzenli Osmanlı atlı ve yaya birlikleri Orhan Bey Dönemi'nde kurulmuştur.
•Ocak Sistemine ilk olarak I. Murat Döneminde geçilmiştir.
•Osmanlılarda ordu "kara" ve "deniz" kuvvetleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
KAPIKULU ASKERLERİ
Kapıkulu Askerleri
•Devletin merkez ordusudur.
•I. Murat Dönemi’nde Devşirme usulü uygulanarak kurulmuştur.
•En önemli bölümü Yeniçeri Ocağı’dır.
•Devletten üç ayda bir Ulufe adlı bir maaş almışlardır.
•Padişahlar tahta çıktıklarında kapıkulu askerlerine cülus bahşişi vermişlerdir.
Kapıkulu Piyadeleri
Acemiler: Kapıkulu Ordusuna asker yetiştiren kısımdır.
Yeniçeriler: Kapıkulu Ocağının temel sınıfıdır. I. Murat zamanında kurulmuştur. II. Mahmut zamanında kaldırılmıştır.
Cebeciler: Kapıkulu askerlerinin silahlarının yapım, bakım ve onarım işlerinden sorumlu sınıftır.
Topçu Ocağı: Top döken ve topçulara gerekli malzemeleri hazırlayan ocaktır.
Top Arabacıları Ocağı: Top arabalarını yapan ve topları taşıyan ocaktır.
Humbaracılar: Havan toplarını yapan ve bunları kullanan sınıftır.
Lağımcılar: Kale kuşatmalarında patlayıcı döşeyerek kaleyi yıkan teknik bir ocaktır.
Bostancılar: Saray ve köşklerin korunmasından sorumludurlar.
Kapıkulu Süvarileri (Altı Birlikler):
Sipahiler: Padişahı korumakla görevlidirler.
Silahtarlar: Padişahı korur, sefere giderken askerlerin yollarını açarlar.
Sağ Ulufeciler: Saltanat sancağını korurlar.
Sol Ulufeciler: Saltanat sancağını korurlar.
Sağ Garipler: Savaşta ağırlıkları hazineyi korurlar.
Sol Garipler: Savaşta ağırlıkları ve hazineyi korurlar.
EYALET ASKERLERİ VE YARDIMCI BİRLİKLER
Tımarlı Sipahiler:
•Ordunun en kalabalık askeri gücüdür.
•Tımar sahibinin yetiştirdiği askerlerden oluşur.
•Devletten maaş almazlardı.
•Tamamı Türklerden oluşmaktadır.
•Savaş zamanı sancak beyinin etrafında toplanarak savaşa katılır, barış zamanında ise bulundukları bölgenin güvenliğini sağlarlardı.
Turnalar: Ordunun haberleşmesini sağlarlardı.
Akıncılar: Türklerden oluşan uçlarda görev yapan atlı birliklerdir.
Azaplar: Bekar Türk gençlerinden gönüllü olarak seçilen yaya askerlerdir.
Deliler: Sınır boylarını koruyan birliklerdir..
Beşliler: Her beş aileden bir kişi alınarak oluşturulan birliklerdir.
Gönüllüler: Sınırdaki şehir ve kasabaları korurlardı.
Müsellemam: Yol işleriyle görevli askerlerdi.
Sakalar: Ordunun su ihtiyacını karşılarlardı.
Savaş zamanda Kırım, Eflak, Boğdan gibi bağlı hükümetler, asker göndermekle yükümlüdür.
Donanma
Sipahiler: Padişahı korumakla görevlidirler.
Silahtarlar: Padişahı korur, sefere giderken askerlerin yollarını açarlar.
Sağ Ulufeciler: Saltanat sancağını korurlar.
Sol Ulufeciler: Saltanat sancağını korurlar.
Sağ Garipler: Savaşta ağırlıkları hazineyi korurlar.
Sol Garipler: Savaşta ağırlıkları ve hazineyi korurlar.
EYALET ASKERLERİ VE YARDIMCI BİRLİKLER
Tımarlı Sipahiler:
•Ordunun en kalabalık askeri gücüdür.
•Tımar sahibinin yetiştirdiği askerlerden oluşur.
•Devletten maaş almazlardı.
•Tamamı Türklerden oluşmaktadır.
•Savaş zamanı sancak beyinin etrafında toplanarak savaşa katılır, barış zamanında ise bulundukları bölgenin güvenliğini sağlarlardı.
Turnalar: Ordunun haberleşmesini sağlarlardı.
Akıncılar: Türklerden oluşan uçlarda görev yapan atlı birliklerdir.
Azaplar: Bekar Türk gençlerinden gönüllü olarak seçilen yaya askerlerdir.
Deliler: Sınır boylarını koruyan birliklerdir..
Beşliler: Her beş aileden bir kişi alınarak oluşturulan birliklerdir.
Gönüllüler: Sınırdaki şehir ve kasabaları korurlardı.
Müsellemam: Yol işleriyle görevli askerlerdi.
Sakalar: Ordunun su ihtiyacını karşılarlardı.
Savaş zamanda Kırım, Eflak, Boğdan gibi bağlı hükümetler, asker göndermekle yükümlüdür.
Donanma
•Osmanlı donanmasının temelini Orhan Bey zamanında alınan Karesioğulları Beyliği’nin donanması oluşturmuştur.
•İlk Osmanlı tersanesi, I. Bayezid tarafından Gelibolu'da açılmıştır.
•Donanma, önemli gücüne Fatih Dönemi’nde ulaşmıştır.
•II. Bayezid zamanında geliştirilen donanmanın, en yüksek düzeye ulaşması Kanuni Döneminde yaşanmıştır.
•Bu dönemde Barbaros, Turgut Reis, Piri Reis, Şeydi Ali Reis gibi ünlü denizciler yetişmiştir.
•Donanma komutanına Kaptan-ı Derya, deniz askerlerine Levent denilmiştir.
EĞİTİM
Osmanlılarda Eğitim
•Osmanlı Devleti'nde eğitimin temel amacı kişileri topluma yararlı, kanunlara uyan, dindar, meslek sahibi insanlar kılmaktır.
•Osmanlılarda eğitim; devlet okulları, esnaf örgütleri (Lonca), camiler, tekkeler ve zaviyelerde verilmiştir.
Sıbyan Mektebi:
•Osmanlı Devleti’nde eğitimin ilk basamağıdır.
•Camilerin yanında bulunan bu mekteplerde ders verenlere Muallim adı verilir.
•Bu okullarda belli bir süre veya sınıf yoktur.
Medrese
•Osmanlı Devleti'nde en önemli eğitim kurumudur.
•İlk medrese Orhan Bey tarafından İznik'te açılmıştır.
•Fatih Dönemi'nde açılan Sahn-ı Seman Medresesi ileri düzeyde eğitim vermiştir.
•Giderleri vakıflar tarafından karşılanan medreselerde eğitim ücretsiz verilmiştir.
•Eğitim dilinin Arapça olduğu medreselerde eğitim veren kişilere Müderris adı verilmektedir
•Medrese eğitiminde Dini Bilimler ve Pozitif Dilimler yer almıştır.
•Medrese öğrencilerine: Suhte, Talebe, Danişment gibi isimler verilmiştir.
Enderun
•Devlet memuru, idareci, sanatkâr ve saray görevlisi yetiştirmek amacı ile kurulan saray okuluna Enderun adı verilir.
•İlk dönemlerde devşirme sistemi ile Hristiyan tebaanın zeki ve yetenekli çocukları Enderun'da eğitilerek devlete kazandırılmıştır.
•İlk kez II. Murat Dönemi'nde Edirne Sarayında kurulan, Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde en önemli seviyeye ulaşmıştır.
•İstanbul'un fethinden sonra Topkapı Sarayında açılmıştır.
Diğer Eğitim kurumları:
Mekteb-i Mülkiye: Kaymakam, okul müdürü ve nahiye müdürü yetiştirmek amacı ile açılmıştır.
Islahhane: Mithat Paşa tarafından açılan zanaat okuludur Terzilik, kunduracılık ve saraçlık gibi bölümlerden oluşmaktadır.
Rüştiye: Ortaokul düzeyinde eğitim veren okullardır.
İdadiler: Lise düzeyinde eğitim veren okullardır.
Sanayi Mektebi: Çeşitli sanat dallarını öğretmek amacı ile açılmıştır.
Darülmuallim: Erkek öğretmen okulu
Darülfünun: Yüksekokul niteliği taşıyan bu kurum XIX. yüzyılda ilk kez eğitime başlamıştır. XX. yüzyılda Daarülfünun-ı Şahaneye çevrilen okulun bölüm sayısı da artmıştır.
Darülmaarif: Devlet memuru yetiştirmek amacı ile açılmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder