Ana içeriğe atla

OSMANLI DEVLETİ NEDEN GERİLEDİ?

KAYNAK: İnalcık Halil. Devlet-i Aliyye- II. İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 2014



Osmanlı devlet sisteminde mutlak otoriteyi temsil eden kişinin, yani pâdişahın sorumsuzluğunu, bozuluş ve kargaşanın başlıca nedeni saymakta lâyihacılar haklı görünmektedir. 
Bununla birlikte 17. yüzyılda başka bir neden, Avusturya ile 1593–1606 Uzun Savaş döneminin ortaya çıkardığı ağır koşullardır. Bu savaşta ilk kez, Avusturya-Alman orduları, Askerî Devrim (Military Revolution) sonucu, daha etkin silâhlar ile Osmanlıların
karşısına çıkmışlardır: At üzerinde kullanılan yivli kısa tüfekler, orduya halk kitlelerinden asker yazılması, kalelerde eski duvar-surlar yerine alçak ve top ateş gücü yüksek tabya (bastion) savunma sisteminin uygulanması, daha iyi çelik ve barut imali, Askerî Devrim’in getirdiği başlıca yeniliklerdir. Öte yandan,
İngiliz burton (briton) kalyonları, XVII. yüzyılda Akdeniz’de deniz
savaşlarında devrim yapmıştır (Bu dönemde Osmanlı Devleti, iyi kalite çelik ve barutu İngiltere’den ithal etmeye başladı). Çelik zırhı delen uzun menzilli, yivli tüfek (rifle) kullanan Avusturya-Alman süvarisi karşısında ok-yay, mızrak ve kılıçla donanmış Osmanlı timarlı sipahisi işe yaramaz duruma düşmüş, timar sistemi terk edilmeye başlamış, zeâmet ve hâslar Harem’in, paşaların yağmasına açılmıştır. Cephedeki komutanlar, sultana gönderdikleri raporlarda, tüfekli asker gelmeyince düşmana direnme imkânı olmadığını belirtmekte idiler. 

Bu durum, Osmanlı ordusunun yapısında, dolayısıyla toplumda derin değişikliklerin başlangıcıdır. İlkin, tüfek kullanan yeniçeriler sayıca büyük bir artış göstermiş, Kanunî döneminde 12–14 bin olan sayıları 30.000’e, nihayet 50.000’e kadar çıkmıştır. Bunlara ulûfe, bahşiş bulmak devlet hazinesinin başlıca kaygısı olmuş, yeniçeri askerinin baskısı çok kez ayaklanmalarla sonuçlanmıştır. Sultana veziriâzam ‘arz’larında  başlıca sorun, yeniçeriye ulûfe ve culûs bahşişi yetiştirmekti.

Öte yandan yeni koşullarda devletçe başvurulan köklü önlem,
halktan tüfekli asker yazılmasıdır. Anadolu için vilâyetlere yeniçeri
ocağından bir subay bir bayrakla gönderiliyor, bayrakdar yevmiye
vaadiyle bayrağı etrafına işsiz gençlerden (levend) 50, 100 kişilik bir sekban-sarıca bölüğü örgütlüyor, bu tüfekli bölükler hemen cepheye sevk ediliyordu. Bu tarihte, vergi veren sıradan reâyanın ateşli silâh kullanma yasağı kaldırılmış, her tarafta tüfek yapan işyerleri faaliyete başlamış, ucuzca tüfek alan başıboş levendler,
sekban-sarıca bölüklerine katılmaya başlamıştır. Sekban-sarıca bölükleri, sefere gitmedikleri zaman maaşları kesiliyordu. O zaman bu tüfekli başıbozuk asker bölükleri (Celâlîler), vilâyetlerde halkı soymaya başlıyordu. Birçoğu, tehlikeli Avusturya savaş cephesine gidecek yerde kolayına gidip eşkıyalığa sapıyor, köyleri ve şehirleri basıyor, haraca kesiyorlardı. Sekban-sarıcalar, özellikle Anadolu’yu
kasıp kavuran Celâlî Eşkıyası olarak tarihe geçmiştir. Zamanla onları âsî paşaların kapısında göreceğiz. 

Osmanlı toplumunda başından beri ayaklanmaya hazır topluluklar daima var olmuştur. Başlıca topluluklar Kızılbaş-Alevî Türkmenler, timar için elinde emir olup timar alamayanlar, timarını veya zeâmetini kaybetmiş sipahiler, bir şeyh etrafında toplanmış isyana hazır dervişler, topraksız delikanlılar (levendler), yevmiyesi kesilmiş sekban-sarıca bölükleriydi. Bu gruplar merkezî idarede herhangi bir bunalım anında, saltanat iddiasıyla meydana çıkan düzmeler veya bir tarikat kurucusu şeyh yanında isyan bayrağını kaldırır olmuşlardır. XVII. yüzyılda özellikle Anadolu’da binlerce sekban-sarıca bir başbuğ veya bir âsî paşa etrafında toplanıp merkeze karşı ayaklanmışlardır. (sayfa 5-6)

Yorumlar

  1. Tarih öğretmeni olarak slayt ve dokümanlarınızdan ziyadesiyle yararlanıyorum emeklerinize sağlık. Yeni müfredata uygun slayt ve paylaşımlarınızı merakla bekliyorum . Teşekkürler.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

2024- 2025 GÜNCEL TARİH DERSİ SLAYTLARI ve TYT KURS SLAYTLARI

2024- 2025 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÜNCEL DERS KİTAPLARINA GÖRE SLAYTLARIMIZ HAZIR BU SENE DEĞİŞEN TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİNE GÖRE HAZIRLANAN 9.SINIF TARİH KİTABINA UYGUM SLAYT HAZIRLADIK 9. SINIF TARİH KİTABI ETKİNLİK CEVAPLARI TARİH 9 SLAYTI ALAN HERKESE BEDAVA SAYFANIN ALTINDAKİ VİDEOYU İZLEMEDEN KARAR VERMEYİN YENİ MÜFREDATA UYGUN HARİTA+ GÖRSEL  + KODLAMA + ÖZET AKILLI TAHTA İLE % 100 UYUMLU HER ÜNİTE SLAYTI 100 SAYFANIN ÜZERİNDE OKUL İÇİN DERS SLAYTLARI + SEÇMELİ DERSLER AYT KURS SLAYTLARI + TYT KURS SLAYTLARI  SHOPİER TARİH KURSU SAYFAMIZDA HANGİ SLAYTLAR VAR? AYT TARİH TYT TARİH 9.SINIF TARİH SLAYTI 10.SINIF TARİH SLAYTI 11. SINIF TARİH SLAYTI 12. SINIF İNKILAP TARİHİ SLAYTI ORTAK TÜRK TARİHİ SLAYTI ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ SSLAYTI TÜRK KÜLTÜR MEDENİYETİ TARİHİ SLAYTI NASIL SATIN ALABİLİRİM? Slaytlarımızı Shopier/tarihkursu sayfamızdan satın alabilirsiniz. Tarih Kursu slaytlarımızı  SATIN ALMAK İÇİN TIKLA    WhatsApp / Telegram:  0505 659 58 85 Slaytlarla ilgili

11. SINIF TARİH 4. ÜNİTE | DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ | GÜNCEL TARİH DERSİ PDF İNDİR

  2022-2023 Eğitim Öğretim yılı hepimiz için hayırlı olsun. Bilgi Sarmal Tarih Zümresi olarak hazırladığımız ders notlarımızı sizlerle paylaşıyorum.  Tamamen mevcut müfredat kazanımlarına uygun, harita ve görsellerin bol kullanıldığı hem öğretmenin hem de öğrencinin işini kolaylaştırmayı amaçlayan bu notlar umarım amaca hizmet eder. Notların devamını sene içinde hazırladıkça paylaşmaya gayret edeceğiz. Aşağıdaki linkten Bilgi Sarmal Yayınları tarafından hazırlanan güncel 11. sınıf tarih dersi 4. Ünitesi olan DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ ünitesinin pdf ders notunu indirebilirsiniz.  Not: Bu pdf ders notları yayınevinin izni ile paylaşılmıştır. Ticari amaçla kullanmak ve içerikte değişiklik yaparak başka projelerde kullanmak yasaktır. İyi çalışmalar. DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ pdf indirmek için tıkla

11. SINIF TARİH 2. ÜNİTE | DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI | GÜNCEL TARİH DERSİ PDF İNDİR

  2022-2023 Eğitim Öğretim yılı hepimiz için hayırlı olsun. Bilgi Sarmal Tarih Zümresi olarak hazırladığımız ders notlarımızı sizlerle paylaşıyorum.  Tamamen mevcut müfredat kazanımlarına uygun, harita ve görsellerin bol kullanıldığı hem öğretmenin hem de öğrencinin işini kolaylaştırmayı amaçlayan bu notlar umarım amaca hizmet eder. Notların devamını sene içinde hazırladıkça paylaşmaya gayret edeceğiz. Aşağıdaki linkten Bilgi Sarmal Yayınları tarafından hazırlanan güncel 11. sınıf tarih dersi 2. Ünitesi olan DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI ünitesinin pdf ders notunu indirebilirsiniz.  Not: Bu pdf ders notları yayınevinin izni ile paylaşılmıştır. Ticari amaçla kullanmak ve içerikte değişiklik yaparak başka projelerde kullanmak yasaktır. İyi çalışmalar. DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI pdf indirmek için tıkla