10. SINIF TARİH DERSİ YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI (AÇIK UÇLU- KISA CEVAPLI)

 

10. SINIF TARİH DERSİ

I. ÜNİTE YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ

10.1.1. Türklerin Anadolu’ya yerleşmeye başlaması ile Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılışı arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.

Miryokefalon Muharebesi, Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulması, Kösedağ Muharebesi, I. Haçlı Seferi, Yassıçemen Muharebesi

Yukarıda meydana gelen olayları kronojik olarak sıralayın.

1077 Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulması,

1096-1099 I. Haçlı Seferi,

1176 Miryokefalon Muharebesi,

1230 Yassıçemen Muharebesi,

1243 Kösedağ Muharebesi

 

10.1.2. Anadolu’ya yapılan Türk göçlerinin sosyokültürel etkilerini analiz eder.

 

XI. yüzyılda Anadolu’ya yapılan ilk Türk akınlarının temel amacı neydi?

İlk Türk akınları yerleşmeden ziyade daha çok keşif ve ganimet elde etme amacı taşıyordu.

 

Oğuzların Anadolu’ya akınlar düzenlemelerinin nedenleri nelerdir?

Anadolu’nun İpek Yolu üzerinde yer alması,

Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan bir konumda olması,

Üç tarafının denizlerle çevrili olması,

Verimli topraklara sahip olması,

İklim ve bitki örtüsünün Türklerin yaşamasına uygun olması,

İslamiyet’in etkisiyle cihat ve gaza geleneğinin benimsenmesi

Bizans İmparatorluğu’nu siyasi yönden zayıf durumda olması

Türklerle Bizans İmparatorluğu arasında yapılan ilk savaş hangisidir?

1048 Pasinler Savaşı

 

Türklerin Anadolu’yu yurt edinmelerini kolaylaştıran etmenler nelerdir?

Bizans İmparatorluğumda sık sık taht kavgaları yaşanıyordu.

Ermeni ve Gürcülerle sık sık yaşanan siyasi sorunlar Bizans İmparatorluğunu yıpratmıştı.

Bizans-Sasani savaşları yüzünden Anadolu tahribata uğramış, halkın can ve mal güvenliği kalmamıştı.

Ticaret yolları güvenliğini kaybetmiş, tarımsal üretim iyice azalmıştı.

Anadolu’da yaşayan Ermeniler, Süryaniler ve Rumlar ise Bizans’ın ağır vergilerinden ve baskılarından bunalmışlardı.

Anadolu’da tam bir otorite boşluğu vardı.

 

Hangi savaş sonrası Anadolu’ya ‘’Turchia veya Turkiya dendi?

1176 Miryokefalon Savaşı’nın kazanılmasıyla Anadolu’ya ‘’Turchia veya Turkiya dendi.

 

1260 Ayn-ı Calut savaşında Moğolları yenen Türk devleti hangisidir?

Memluklar

 

10.1.3. Anadolu’daki ilk Türk siyasi teşekküllerinin birbirleriyle ve çevre devletlerle olan ilişkilerini uzlaşma ve çatışma bağlamında değerlendirir.

 

1071 Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri hangileridir?

Saltuklular (1072-1202), Danişmentliler (1080-1178), Mengücekliler (1080-1228), Artuklular (1102-1231), Çaka Beyliği (1081-1093)

 

1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Alparslan’ın fethettikleri toprakları “Kılıç Hakkı” olarak komutanlarına vermesindeki amaç nedir?

 

Alparslan Anadolu’nun hızlı bir şekilde fethedilip Türkleştirilmesi ve İslamlaştırılması için komutanlarına fethettikleri toprakları “Kılıç Hakkı” olarak vermiştir.

 

Beyliğin merkezi Erzurum’dur.

Gürcülerle mücadele etmişlerdir.

Haçlı Seferleri esnasında Türkiye Selçuklu Devleti’ne destek vermişlerdir.

Erzurum’daki Kale Camisi, Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç Kümbetler ve Tercan’daki Mama Hatun Kümbeti bu beylik zamanında yapılmıştır.

 

Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?

Saltuklular (1072-1202)

 

Gümüştekin Ahmet tarafından Sivas merkez olmak üzere Orta Anadolu’da kuruldu (1080).

Beyliğin sınırları zamanla Tokat, Niksar, Amasya, Çankırı, Çorum, Kastamonu, Kayseri, Elbistan ve Malatya illerini içine alacak şekilde genişledi.

Türkiye Selçuklu Hükümdarı I. Kılıç Arslan ile birlikte Haçlı ordularına karşı savaştılar.

Tokat’ta Yağıbasan Medresesi (Anadolu’nun ilk medresesi), Kayseri’de Ulu Cami , Amasya’da Hilafet Gazi Kümbeti bu beylik döneminde yapıldı.

Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?

Danişmentliler (1080-1178)

 

 

Yukarıdaki haritada I. Dönem Anadolu Türk beyliklerinin kuruluş yerleri numaralandırılmıştır. Numaraların karşısına hangi beyliğin o bölgede kurulduğunu yazınız.

1-    Çaka Beyliği, 2- Danişmentliler, 3- Mengücekliler, 4- Saltuklular, 5- Artuklular

 

Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar dolaylarında kuruldu.

Divriği Ulu Cami (UNESCO Dünya miras listesinde) ve Sitte Melik Kümbeti bu dönemde yapıldı.

Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?

 

Mengücekliler (1080-1228)

Diyarbakır ve Mardin civarında kuruldular.

Hısnıkeyfa (Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere 3 kola ayrıldılar.

Dünyanın ünlü fizikçileri arasında gösterilen El-Cezeri bu dönemde yaşadı.

Diyarbakır’daki Ulu Cami, Mardin’de Zinciriye ve Mesudiye medreseleri, Ulu Cami, Babüsur Camisi ve Batman Çayı üzerindeki Malabadi Köprüsü önemli eserleridir.

Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?

Artuklular (1102-1231)

 

İlk Türk denizci beyliğidir.

İzmir civarında kuruldu.

Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?

Çaka Beyliği (1081-1093)

 

 

 

 

 

 

 

Aşağıda verilen 1. Dönem Anadolu beyliklerinin kurulduğu yerleri karşısına yazınız.

 

Sökmenliler (Ahlatşahlılar) (1100-1208): Van, Erçiş, Tatvan, Muş

İnançoğulları (Ladik Beyliği) (1261-1368): Denizli, Ladik

Dilmaçoğulları (Togan Arslanoğulları) (1085-1394): Bitlis, Erzen

İnaloğulları (1098-1183): Diyarbakır, Ergani

Tanrıvermişoğulları (1081 - 1093): Efes

Çubukoğulları (1085-1213): Harput

 

Türkiye Selçuklu Devleti nerede, ne zaman ve kim tarafından kurulmuştur.

Kurucusu, Selçuklu soyundan (Oğuzların Kınık Boyu) Süleyman Şah’tır. 1077 yılında İznik merkez olmak üzere Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu.

 

Anadolu Selçuklu Devleti I. Kılıç Arslan zamanında neden İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı.

Haçlı ordularının Anadolu’ya gelmesi üzerine İznik şehri savunuldu. Ancak I. Kılıç Arslan kalabalık Haçlı kuvvetleri karşısında İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı.

 

II. Haçlı ordusu ile mücadele eden Anadolu Selçuklu sultanın kimdir?

I. Mesut

 

II. Kılıç Arslan zamanında Bizans’a karşı kazanılan 1176 Miryokefalon Zaferi sonrası kazanımlarımız nelerdir?

Bizans’ın Anadolu’yu Türklerden geri alabilme umutları sona erdi.

Anadolu kesin olarak Türk yurdu oldu. Bu tarihten sonra Anadolu’ya Türkiye denmeye başlandı.

Türklerin batıya ilerleyişi hızlandı. Batı Anadolu’da Türk nüfusu arttı.

Anadolu’daki ticaret yollarının denetimi büyük ölçüde Türkiye Selçuklu Devleti’ne geçti.

 

Türkiye Selçuklu Devletinde hükümdarların sultan unvanı yanında hükümdarlar “keyhüsrev, keykavus, keykubat” gibi unvanlar da kullanmaları hangi uygarlıktan etkilendiklerinin kanıtıdır?

 

Hükümdarların “keyhüsrev, keykavus, keykubat” gibi Farsça unvanlar da kullanmaları İran medeniyetinden etkilendiklerinin kanıtıdır.

 

Türkiye Selçuklu Devletinde ve diğer ilk Türk İslam devletlerinde taht kavgalarının yaşanmasının temel nedeni nedir?

Devlet hükümdar ailesinin ortak malı olarak kabul edilirdi ve her şehzadenin sultan olma hakkı vardı.

Aşağıdaki kelimelerin Türkiye Selçuklu Devletinde hangi anlamda kullanıldıklarını karşılarına yazınız.?

Şehzade: Hükümdarın erkek çocuklarına “şehzade” denirdi.

Atabey: Şehzadeler, devlet tecrübesi kazanmaları amacıyla küçük yaşlarda vilayetlere gönderilirdi. Şehzadelerin yanına “atabey” denilen tecrübeli devlet adamları verilirdi.

Emir: Ülke idari yönden eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletlerin başında “emir” denilen askerî vali bulunurdu.

Melik: Önemli eyaletlere şehzadeler “melik” unvanıyla atanırlardı.

Subaşı: Şehirlerin güvenliğinden “subaşılar” sorumluydu.

 

Türkiye Selçuklu Devleti ordu sistemi hakkında bilgi veriniz.

Hassa askerleri: Hükümdarın sürekli yanında bulunan atlı ve yaya askerlerdi. Üç ayda bir devletten maaş alırlardı.

Sipahiler (İkta askerleri): Tamamen Türklerden oluşan askerlerdi. Maaş yerine ikta (dirlik) denilen tımarları alan sipahiler genelde atlı birliklerdi. Savaş zamanı ikta sahibi ile birlikte orduya katılırlardı.

Türkmenler: Uç bölgelerinde her an savaşa hazır durumda bulunan birliklerdi.

Devlete bağlı beylik askerleri: İhtiyaç duyulduğu zaman savaşa davet edilirlerdi.

Donanma: Donanma komutanlarına “reisü’l-bahr” denirdi.

 

Ahilik teşkilatı hakkında bilgi veriniz.

Esnaflar Ahilik teşkilatına bağlıydı.

Ahilik, şehirlerdeki esnaf ve zanaatkârların sosyal ve ekonomik yönden teşkilatlanmalarını sağlamıştır.

Ahi teşkilatının başında “Ahi Baba” adı verilen bir yönetici bulunurdu.

Ahilik meslek kuruluşu olduğu kadar aynı zamanda kültür, inanç, yiğitlik ve ahlaki değerler taşırdı.

 

İkta sistemi nedir?

Mülkiyeti devlete ait olan mirî araziler meliklere, emirlere ve valilere hizmet karşılığı verilirdi.

Arazi iyi işletildiği sürece verilen kişide kalır ve miras olarak bırakabilirdi. Araziyi üç yıl boyunca işletemeyen kişilerden tarlanın işletme hakkı geri alınırdı. İkta sahipleri kendilerine verilen araziler üzerinde asker beslemekten ve bu askerlerin eğitimini sağlamaktan sorumluydu.

 

İkta sisteminin yararları nelerdir?

İkta sistemi sayesinde devlet, bütçeden para ayırmadan asker yetiştirmiş,

tarım arazilerinin sürekli işlenmesini sağlamış,

taşrada devlet otoritesi sağlanmış,

toprak gelirleriyle memur maaşları karşılanmış ve iktalarda savaşa hazır askerler yetiştirilmiştir.

 

Türkiye Selçuklu Devleti ticareti geliştirmek için neler yapmıştır?

Türkiye Selçukluları Sinop, Samsun, Alanya, Antalya gibi önemli liman şehirlerine sahip olunca deniz ticaretine büyük önem verdiler.

Ticaret yollarının güzergâhları üzerine kervansaraylar inşa ettiler.

Kervansaraylara gelen misafirlerin ihtiyaçlarını ücretsiz karşıladılar.

Kervanları zarar gören tüccarların zararlarını karşılamaya yönelik bir çeşit sigortacılık sistemi geliştirdiler. 

Şehir merkezlerinde çarşı ve pazarlara yakın yerlere han veya kapalı çarşılar kurarak esnaf ve tüccarlara kolaylık sağladılar.

 

Türkiye Selçuklularının ilk tıp okulu neresidir?

1205’te Kayseri’de yaptırılan “Gevher Nesibe Darüşşifası”dır.

 

Türkiye Selçukluları döneminde yaşamış önemli alimler kimlerdir?

Mevlana Mevlana Celaleddin-i Rumi, Muhyiddin Arabi, Sadrettin Konevi, Necmeddin Razi, Yunuş Emre ve tarihçilerinden İbn-i Bibi.

 

Türkiye Selçuklu Devleti’nin simgesi nedir?

Çift başlı kartal

 

10.1.4. İslam dünyasının korunması bağlamında Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti’nin Haçlılarla

yaptıkları mücadelelerin sosyokültürel etkilerini analiz eder.

 

Hristiyan dünyasının birleşerek Orta Çağ’da Kudüs ve çevresini alma bahanesiyle Türk İslam dünyası üzerine yapmış olduğu saldırılara ne denir?

Haçlı seferleri

 

1096-1270 yılları arası gerçekleşen Haçlı Seferleri’ne karşı mücadelen Türk İslam devletleri hangileridir? (2 tane yaz)

Türkiye Selçuklu Devleti, Eyyûbî Devleti, Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri

 

Haçlı seferlerinin dini nedenlerini yazınız.

Hristiyanların, Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve diğer kutsal yerleri (Antakya ve Urfa vb.) almak istemeleri

Fransa’da ortaya çıkan Kluni tarikatının Müslümanlarla savaşılması yönünde yaptığı çalışmalar

Katolik kilisesinin Ortodoks kilisesini hâkimiyet altına almak istemesi

Katolik kilisesinin halkı seferlere teşvik etmesi

 

Haçlı seferlerinin siyasi nedenlerini yazınız.

Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi

Türklerin Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz bölgelerinden uzaklaştırılmak istenmesi

 

Haçlı seferlerinin ekonomik nedenlerini yazınız.

Avrupalıların Doğu’nun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri

Doğudan gelen ticaret yollarının Türklerin denetiminde olması

Bazı soylu ve derebeylerin yeni topraklar kazanarak ekonomik durumlarını daha da güçlendirmek istemeleri

 

(1096-1099) I. Haçlı seferinin sonuçlarını yazınız.

Haçlı ordusu karşısında I. Kılıç Arslan tutunamadı ve İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı.

Haçlılar Kudüs’ü Fâtimîler’in elinden aldılar.

Anadolu’dan Kudüs’e ulaşamayan Haçlıların bir kısmı ise Antakya ve Urfa’yı ele geçirerek buralarda kontluklar kurdular.

1147-1149 II. Haçlı Seferinin düzenlenmesine neden olan gelişme nedir?

Musul Atabeyi Nurettin Mahmut Zengi’nin 1144 yılında Haçlılardan önce Urfa’yı, daha sonra da Halep ve Şam’ı geri alması.

İlk kez kral ve imparatorlar 1096-1270 yılları arası gerçekleşen hangi Haçlı seferine katılmışlardır?

II. Haçlı Seferi

(1189-1192) III. Haçlı Seferi’nin temel nedeni nedir?

Mısır’da kurulmuş olan Eyyübi Devleti Hükümdarı Selahaddin Eyyubi’nin 1187 yılında Haçlılarla yaptığı Hittin Savaşı’nı kazanarak Kudüs’ü ele geçirmesi III. Haçlı Seferi’nin düzenlenmesine neden olmuştur.

IV. Haçlı Seferi neden İstanbul’a düzenlendi?

Kudüs’ün alınamaması üzerine Papa’nın kışkırtmalarıyla yeni bir ordu kuruldu.

Bu sırada Bizans’ta taht kavgaları sonucunda tahtan indirilen İmparator Aleksios, Haçlı ordusundan yardım istedi.

İstanbul’a gelen Haçlılar İstanbul’u yağmalayarak bir Latin İmparatorluğu kurdular.

 

Haçlı Seferleri’nin siyasi sonuçları nelerdir?

Haçlı Seferleri’nde birçok soylunun ölmesi veya geriye dönebilenlerin parasızlık sebebiyle mallarını satması Avrupa’da derebeylik sisteminin zayıflamasına, merkezî krallıkların güçlenmesine neden oldu.

Türkiye Selçuklularının, Haçlılarla savaşmasını fırsat bilen Bizans, Batı Anadolu topraklarını ele geçirdi.

Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

Türklerin batıya ilerleyişleri bir süre durdu.

Haçlı Seferleri’nin ekonomik sonuçları nelerdir?

Doğu-Batı ticareti büyük ölçüde gelişti.

Batı Akdeniz ve limanları (Venedik, Cenova, Marsilya gibi) önem kazandı.

Seferlere gerekli parasal desteğin sağlanması için kralların Venedikli bankerlerden borç para almaları bankacılık sisteminin gelişmesine ortam hazırladı.

Seferler neticesinde Anadolu, Suriye ve diğer bölgeler tahrip oldu, tarımsal üretim azaldı, ticari hayat durgunlaştı.

Haçlı Seferleri’nin dini sonuçları nelerdir?

Katolik kilisesi ile Ortodoks kilisesi arasındaki ayrılıklar daha da arttı.

Kudüs’ün Müslümanlar tarafından geri alınması, seferlerde birçok insanın ölmesi papalara ve din adamlarına olan güveni sarstı.

 

Haçlı Seferleri’nin bilimsel ve kültürel sonuçları nelerdir?

Avrupalılar Müslümanlardan pusula, barut, kâğıt ve matbaanın kullanımını öğrendiler.

Avrupalılar İslam kültür ve medeniyetini yakından tanıma fırsatı buldular.

Bazı İslam âlimlerine ait eserleri Latinceye çevirdiler. Bu durum Avrupa’da bilim hayatının büyük ölçüde gelişmesine ortam hazırladı.

10.1.5. Moğol İstilasının Anadolu’da meydana getirdiği siyasi ve sosyal değişimi analiz eder.

 

Moğol İmparatorluğu ne zaman kim tarafından kuruldu?

1196 yılında, Cengiz Han tarafından kuruldu.

I. Alâeddin Keykubat döneminde Moğol tehlikesine karşı hangi önlemler alınmıştır?

Alâeddin Keykubat Konya, Kayseri, Sivas gibi şehirlerin kalelerini yeniden inşa etti.

Sınır boylarındaki kaleleri güçlendirdi.

Eyyübilerle ve Harzemşahlarla dostane ilişkiler kurdu.

Moğollarla iyi geçindi.

Eyyubilerle birlikte Harzemşahları da yanına alarak Moğollara karşı ittifak kurmak istedi.

Harzemşahlar Devleti hangi savaş sonrası yıkılma sürecine girdi?

Harzemşahlar Devleti ile Yassı Çimen’de yapılan savaşı Türkiye Selçuklu Devleti kazandı (1230).

Bu savaştan bir süre sonra Harzemşahlar yıkıldı (1231).

II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde çıkan hangi isyan Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasına neden olmuştur?

Baba İshak İsyanı (1237)

1243 Kösedağ Savaşı hangi devletler arasında yapıldı?

Türkiye Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında yapıldı.

1243 Kösedağ Savaşı’nın sonuçları nelerdir?

Türkiye Selçuklu Devleti dağılma sürecine girdi.

Selçuklularda taht kavgaları arttı ve Moğollar istediklerini tahta çıkarmaya başladı. Böylece Türkiye Selçuklu Devleti Moğolların egemenliğine girdi.

Merkezî otoritenin bozulması üzerine birçok Türk beyliği ortaya çıktı.

Anadolu yağmalanarak tahrip edildi. Tarımsal üretim düştü. Ticaret yollarının güvenliği kalmadığından ticari faaliyetler azaldı.

Moğol tehlikesinden kurtulmak isteyen birçok Türkmen boyu Batı Anadolu’ya göç ederek buraların Türkleşmesini sağladı.

1243 Kösedağ Savaşı Batı Anadolu’nun Türkleşmesine nasıl katkı sağladı?

Moğol tehlikesinden kurtulmak isteyen birçok Türkmen boyu Batı Anadolu’ya göç ederek buraların Türkleşmesini sağladı.

Kösedağ Savaşı’ndan Sonra Anadolu’da Kurulan Türk Beylikleri hangileridir?

Karamanoğulları: Konya civarında kuruldu. Dönemin en güçlü beyliği idi.

Germiyanoğulları: Kütahya civarında kuruldu.

Aydınoğulları: Aydın civarında kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundular.

Menteşeoğulları: Muğla civarında kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.

Saruhanoğulları: İzmir ve Manisa civarında kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.

Karesioğulları: Balıkesir ve Çanakkale civa­rında kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.

Osmanoğulları: Söğüt ve Domaniç civarında kuruldu.

Hamitoğulları: Isparta ve Burdur civarında kuruldu.

Candaroğulları: Kastamonu ve Sinop civarında kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.

Ramazanoğulları: Adana ve Tarsus civarında kuruldu.

Dulkadiroğulları: Maraş civarında kuruldu.

Eratna Devleti: Ankara, Tokat, Sivas civarında kuruldu.

 

Anadolu’da kurulan ilk tarikat hangisidir?

Baba İlyas, Anadolu’da “Babaîlik” adıyla ilk tarikatı kurdu.

 

2. ÜNİTE BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453)

10.2.1. 1302-1453 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.

Kuruluş dönemi Osmanlı padişahlarını kronolojik olarak sıralayınız.

I. Osman         (1299–1324)

Orhan Bey       (1324–1362)

I. Murat           (1362–1389)

I. Bayezid        (Yıldırım) (1389–1402)

I. Mehmet       (Çelebi) (1413–1421)

II. Murat          (1421–1451)

 

Varna Muharebesi

Çirmen Muharebesi

I. Kosova Muharebesi

II. Kosova Muharebesi

Niğbolu Muharebesi

Yukarıda Osmanlı kuruluş döneminde yapılan bazı savaşlar verilmiştir. Bu savaşları kronolojik olarak sıralayınız.

(1371) Çirmen Muharebesi

(1389) I. Kosova Muharebesi

(1396) Niğbolu Muharebesi

(1444) Varna Muharebesi

(1448) II. Kosova Muharebesi

10.2.2. Osmanlı Beyliği’nin devletleşme sürecini Bizans’la olan ilişkileri çerçevesinde analiz eder.

13. Yüzyıl sonlarında Anadolu ve çevresinde hangi devletler vardı?

Türkiye Selçuklu Devleti, İkinci dönem Anadolu Türk beylikleri, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans), İhanlı Devleti, Memlûklu Devleti, Altın Orda Devleti vardı.  Balkanlarda Sırp, Bulgar, Arnavut krallıkları, Eflâk ve Boğdan voyvodalıkları ile Bosna Prensliği vardı. Merkezi Viyana olan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu Avrupa’nın en önemli siyasi gücüydü.

İtalya’da Napoli Krallığı, Venedik ve Ceneviz cumhuriyetleri ile Papalık yer almaktaydı.

Doğu Avrupa’da Macaristan ve Lehistan Krallığı ve Moskova Knezliği vardı.

Orta Avrupa’daki Macaristan, Balkanlar üzerinde hâkimiyet kurmak istiyordu.

Batı Avrupa’da İngiltere ve Fransa bulunuyordu.

Osmanlı Devleti’ni kuranlar Oğuzların hangi boyuna mensuptu?

Osmanlı Devleti’ni kuranlar Oğuzların Günhan soyunun Kayı boyuna mensuptur.

Osmanlı Devleti’ni kuran Kayı boyunun Söğüt bölgesine geliş sürecini açıklayınız.

Kayıların büyük bir bölümü, 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya gelerek Ahlat yöresini yurt edindiler.

Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat zamanında Moğollarla yaptıkları başarılı mücadeleler ve Türkiye Selçuklu Devleti’ne yaptıkları hizmetler karşılığında ilk olarak Ankara yakınlarındaki Karacadağ yöresine, daha sonra Bizans sınırındaki Söğüt’e uç beyliği olarak yerleştirildiler.

Osmanlı Bey Bizans ile yapılan hangi savaş sonrası kendi adına para bastırdı?

Bizansla yapılan 1302 Koyunhisar Savaşı’nı kazanan Osman Bey bağımsızlığını ilan ederek kendi adına hutbe okutup para bastırdı.

 

Bursa, hangi padişah döneminde Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı?

Orhan Bey

10.2.3. Rumeli’deki fetihler ile iskân (şenlendirme) ve istimâlet politikalarının amaçlarını ve etkilerini analiz eder.

Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki kazandığı ilk toprak parçası neresidir?

1353 Çimpe Kalesi

Edirne hangi padişah zamanında Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı?

I. Murat 1363

I. Murad döneminde Haçlılarla hangi savaşlar yapıldı?

Sultan I. Murad 1364 yılında birleşik Haçlı ordusuna karşı Sırpsındığı Zaferi’ni kazandı.

Yine Haçlılarla yapılan I. Kosova Savaşı (1389) Osmanlı Devleti’nin lehine sonuçlandı.

I. Kosova Savaşı’nda sonra I. Murad savaş meydanında gezerken şehit edildi.

I. Bayezid (Yıldırım) döneminde Haçlılarla hangi savaş yapıldı?

1396 Niğbolu Savaşı

İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı kimdir?

Yıldırım Bayezid

Yıldırım Bayezid döneminde İstanbul kuşatması sonrası Bizans ile yapılan antlaşmada hangi maddeler yer alıyordu?

İstanbul’da bir Türk mahallesi kurulacak ve bir cami inşa edilecek.

Türklerin davalarına bakmak için bir Türk kadı tayin edilecek;

Bizans, her yıl Osmanlı Devleti’ne 10 bin düka vergi ödeyecekti.

Bu antlaşma ile Bizans, Osmanlı Devleti’nin siyasi üstünlüğünü kabul etmiş oldu.

II. Murad Dönemi’nde Haçlı ittifakıyla yapılan savaşlar hangileridir?

Varna Savaşı (1444) ve II. Kosova Savaşı (1448)

Şeyh ve dervişlerin Osmanlı iskan siyasetine katkıları neler olmuştur?

Şeyh ve dervişlerin bölgede kurdukları tekke ve zaviyelerin etrafında zamanla mahalle ve köyler oluştu. Buralar birer din, kültür ve sanat merkezleri hâline geldi.

Dolayısıyla şeyh ve dervişler sadece din adamları olarak değil, aynı zamanda toprağı işleyen, köy kuran, sanat ve ilim yapan şahıslar olarak önemli görevler üstlendi.

Osmanlı devletinin uyguladığı “istimalet” politikası hakkında bilgi veriniz.

Osmanlı devleti fethettiği yerlerde uyguladığı İstimâlet (hoşgörü) anlayışı ile bölgedeki halkın gönlünü aldı.

Yerli halkın inançlarına, dillerine, gelenek ve göreneklerine karışmayarak onları kültürlerini yaşamalarında serbest bıraktı. Ayrıca onlardan tekfurların aldığı vergilerden daha azı alındı.

Osmanlı devletinin uyguladığı “iskan” politikası hakkında bilgi veriniz.

Osmanlı Devleti, fethedilen yerlere Türk kimliği kazandırmak için öncelikle buralarda Türk nüfusun artırılmasına önem verdi.

Rumeli’de yaptığı fetihleri kolaylaştırmak için ordunun geçeceği önemli yolları, geçitleri ve şehirleri askerî açıdan güvence altına alarak bu stratejik noktaların da Türkleştirmesine özel önem verdi.

Anadolu’da konar-göçer yaşayan Türk topluluklarını ve bazı meslek erbaplarını Rumeli’de fethedilen yerlere yerleştirdi.

Rumeli’de imar faaliyetleri yapılarak cami, yol, köprü, medrese, çeşme ve hastanelerle bölgeye Türk İslam kimliği kazandırıldı.

 

Osmanlı Devleti’nin, Rumeli’de uyguladığı iskân siyasetinde dikkat ettiği kurallardan iki tanesini yazınız.

Göçmenlerin, yeni yerleşim bölgelerine yakın yerlerden olmasına çalışıldı. Böylece uzun yol eziyeti ve iklim farklılıklarının etkisi en aza indirildi.

Ayrıca Anadolu’da aralarında husumet ve anlaşmazlık bulunan ailelerden bir kısmı Rumeli’ye göç ettirilerek ülkede sosyal düzen ve huzur sağlanmaya çalışıldı.

Ahiyân-ı Rûm nedir?

Ahiyân-ı Rûm, Ahilik teşkilatına mensup üyelerden oluşuyordu. Ahilik, XIII. yüzyılda Ahi Evran tarafından kurulmuş şehirlerdeki esnaf ve zanaatkârların sosyal ve ekonomik yönden teşkilatlanmalarını sağlayan bir oluşumdu.

Ahilik meslek kuruluşu olduğu kadar aynı zamanda kültür, inanç, yiğitlik ve ahlaki değerler taşırdı.

10.2.4. Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik faaliyetlerini ve sonuçlarını

analiz eder.

Osmanlı Devleti’nin topraklarına kattığı ilk beylik hangisidir?

Orhan Bey Dönemi’nde Balıkesir ve Çanakkale civarında kurulmuş olan Karesioğulları Beyliği 1345 yılınsda Osmanlı topraklarına katılmıştır.

I. Murad, Anadolu Türk siyasi birliğini kurma yolunda barış yolunu seçti. Bu dönemde Anadolu’da Osmanlı Devleti topraklarını nasıl genişletti?

Karamanoğullarına karşı güç kazanmak isteyen Germiyanoğlu Süleyman Şah, kızını I. Murad’ın oğlu Yıldırım Bayezid ile evlendirdi. Bu evlilikle Kütahya, Simav, Emet ve Tavşanlı çeyiz olarak Osmanlılara geçti.

I. Murad, Hamitoğullarından para karşılığı Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve Isparta’yı aldı.

Anadolu Beylerbeyliğini kuran, Anadolu’da Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağlayan Osmanlı padişahı kimdir?

Yıldırım Bayezid

1402 Ankara Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni yenilgiye uğratan Timur İmparatorluğu hakkında bilgi veriniz.

Timur Devleti’nin (1369-1507) kurucusu olan Timur, kısa sürede Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye ve Altın Orda topraklarına sahip oldu.

Özellikle Altın Orda Devleti üzerine düzenlediği seferler Moskova knezlerinin güçlenmesine yol açtı.

Yine Karakoyunlu Hükümdarı Kara Yusuf ile Bağdat Hükümdarı Ahmet Celayir’e baskı yaparak bu iki hükümdarın Yıldırım Bayezid’e sığınmalarına neden oldu.

1402 Ankara Savaşı’nın nedenleri nelerdir?

Timur’un Çin’e düzenleyeceği sefer öncesi arkasında güçlü bir devlet bırakmak istememesi.

Yıldırım tarafından siyasi varlıklarına son verilen Türkmen beylerinin Timur’a sığınmaları

Timur, Yıldırım’a bir mektup göndererek Osmanlı Devleti’nin kendisine bağlanmasını, Anadolu beylerinden alınan yerlerin eski sahiplerine verilmesini ve Kara Yusuf ile Ahmet Celayir’in kendisine teslim edilmesini istemesi.

Timur’un Sivas’a girerek şehri tahrip etmesi ve Ankara’yı kuşatması.

Ankara Savaşı’nın Sonuçları nelerdir?

Yıldırım Bayezid ve oğulları Şehzade Musa ile Şehzade Mustafa, Timur ordusu tarafından esir edildi (1402).

Timur Bursa’yı işgal ederek şehri yağmaladı.

İzmir’i Saint-Jean Şövalyelerinden alarak Aydınoğulları’na verdi.

Esarete dayanamayan Yıldırım Bayezid vefat etti (1403).

Timur, Anadolu beyliklerini yeniden kurdurarak (Karesioğulları ve Eşrefoğulları hariç) -Osmanlı Devleti de dâhil- hepsini kendine bağladı.

Anadolu’da Türk siyasi birliği bozuldu.

Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi yaşadı.

Yıldırım Bayezid’in dört oğlu (İsa, Musa, Süleyman ve Mehmet) arasındaki taht kavgaları yüzünden Fetret Devri yaşandı (1402-1413).

Osmanlı’da yaşanan iç karışıklıklar, Bizans’ın siyasi ömrünün bir süre daha uzamasına neden oldu.

Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki ilerleyişi bir süre durdu ama Balkanlarda büyük toprak kaybı yaşanmadı.

 

Osmanlı Devleti’nde yaşanan “Fetret Dönemi” hakkında bilgi veriniz.

Timur’un Anadolu’dan çekilmesiyle Yıldırım Bayezid’in dört oğlu arasında (İsa, Musa, Mehmet, Süleyman) taht kavgaları başladı.

Taht kavgaları ile geçen bu döneme “Fetret Dönemi” denir (1402-1413).

On bir yıl süren bu mücadeleyi I. Mehmet (Çelebi) kazanarak 1413 yılında Osmanlı Devleti’nin başına geçti.

Osmanlı Devleti’ni dağılma tehlikesinden kurtardı.

Fetret devrinde Balkanlarda Osmanlı Devleti’nin önemli ölçüde toprak kaybı yaşamamasının nedeni nedir?

Bunun en önemli sebebi Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda uyguladığı iskân politikası ve adaletli yönetim anlayışıdır.

Osmanlı Devleti’nde meydana gelen ilk dinî ve sosyal içerikli isyan hangisidir?

Şeyh Bedreddin isyanı.

Osmanlı Devleti’nin Balkan devletleri ile yaptığı ilk antlaşma hangisidir?

Edirne Segedin Antlaşması (1444).

II. Murat, hangi antlaşmanın imzalanmasının ardından tahtı küçük yaştaki oğlu Şehzade Mehmet’e bırakmıştır?

Edirne Segedin Antlaşması (1444).

Haçlı ordusu ile yapılan II. Kosova Savaşı’nın (1448) sonuçları nelerdir?

Osmanlılar kazanmışlardır

Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'daki hâkimiyeti kesinleşmiştir.

Avrupalıların, Balkanlar'dan Türklerin atılabileceği ümitler suya düşmüştür.

Osmanlı Devleti'nin, Avrupa'da, II. Viyana kuşatmasına kadar sürecek olan askeri üstünlük süreci (1448-1683) başlamıştır.

 

3. ÜNİTE: DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER

10.3.1. Kuruluş Dönemi’nde Osmanlı askerî gücünü oluşturan farklı muharip unsurları açıklar.

Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında düzenli bir ordusu yoktu. Osmanlı Beyliği, sefere çıkmadan önce birçok Türkmen aşiretine duyuruda bulunur ve sefer için asker toplardı. İlk düzenli birlikler Orhan Gazi zamanında, Bursa’nın fethinden sonra oluşturuldu.  Osmanlı Devleti’nde düzenli orduya geçişin nedenleri nelerdir?

Devlete bağlı olmayan aşiret kuvvetleri arasında belli bir düzen ve koordinasyon yoktu.

Savaşa karar verdiği zaman, bu grupların toplanması ve sevkiyatı oldukça sorun yaratıyordu.

 Ayrıca savaş öncesi ve sırasında disipline edilmeleri oldukça zordu.

Osmanlı Devleti’nde ilk düzenli ordu kimlerden oluşuyordu?

Yaya (piyade) ve müsellem (atlı) askerî birliklerinden oluşuyordu.

 

Yaya (piyade) ve müsellem (atlı) askerî birliklerinin özellikleri hakkında bilgi veriniz.

İlk aşamada sağlıklı ve güçlü Türk gençlerinden 1000 yaya, 1000 de atlı askerden kuruldu.

Yaya ve müsellemler, ücretli asker sınıfındaydı.

Sefer sırasında belli bir ücret alıyor, barış zamanında ise kendilerine tahsis edilen arazileri ekip biçiyorlardı.

Ancak bunun karşılığında belirli vergilerden muaf tutuluyorlardı.

XV. yüzyıl ortalarından sonra yaya ve müsellemler daha profesyonel bir ordu niteliğinde olan Kapıkulu Ocaklarının kurulmasından sonra tersanelerde, maden ocakları ve kale inşaatlarında çalıştırılmak üzere geri hizmet birlikleri arasına alındılar.

Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda Kapıkulu Piyadeleri hangi birliklerden oluşurdu?

 

Acemi Ocağı

Yeniçeriler

Cebeciler (Silahlarla ilgilenir)

Topçular

Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda eyalet askerlerinde hangi birlikler yer alırdı?

Tımarlı Sipahiler

Yayalar ve Müsellemler

Azaplar

Akıncılar