1. ÜNİTE TARİH VE ZAMAN
9.1.1. Bir araştırma alanı ve bilim dalı olarak tarihin kapsamını,
metodunu ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar.
Tarih biliminin tanımı yapılırken kullanmamız gereken temel
kavramlar nelerdir? (5 tanesini yazınız)
İnsan, geçmiş, zaman ve yer sebep ve sonuçlarını, sosyal bilim,
objektif, belgelere dayalı
Doğa bilimlerindeki deney ve gözlem metodu neden tarih bilimi için
uygulanamaz?
Zamanı geriye döndürmek mümkün değildir. Tarihi olaylar
tekrarlanamaz. Bu nedenle doğa
bilimlerindeki deney ve gözlem, tarih bilimi için uygulanamaz.
Tarih Biliminin Bilimsel Araştırma Metodunun Aşamalarını yazınız.
Tarama (Kaynak arama), Tasnif (Sınıflandırma), Tahlil (Çözümleme),
Tenkit (Eleştiri), Terkip (Sentez)
Tarih araştırmalarında kullanılan kaynaklardan, olayın geçtiği
döneme ait belge ve buluntular “birinci el kaynak”; o döneme yakın ya da o
dönemin kaynaklarından faydalanılarak meydana getirilen eserler ise “ikinci el
kaynak” olarak nitelendirilir. Buna göre birinci el kaynaklara 5 tane örnek
veriniz.
Sultan Alparslan’a ait kılıç
Kadeş Antlaşması metninin yer aldığı tablet
Roma İmparatorluğu Dönemi'ne ait altın sikke
II. Abdülhamit Dönemi'nde çekilen İstanbul fotoğrafları
Balkan savaşlarına katılmış olan bir askerin günlüğü
Mısır’da bulunan ve Rosetta Taşı adı verilen bir kitabede aynı
metin; Grek alfabesi, demotik yazı ve hiyeroglif olarak yazılmıştır. Taşın üç
farklı yazı tipi ile yazılması o güne kadar okunamayan hiyerogliflerin sırrının
çözülmesini sağlamıştır. Buna göre hiyerogliflerin çözümlenmesinde kullanılan
tarihe yardımcı bilim dalı hangisidir?
Paleografya
Anadolu’daki Neolitik Dönem köy yerleşkelerinden olan Diyarbakır
Çayönü ile ilgili araştırma yapan bir bilim insanı, tarihe yardımcı bilim
dallarından hangisinden yararlanabilir? (2 tane yazınız)
Antropoloji, arkeoloji, kronoloji, kimya, coğrafya
9.1.2. Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını analiz eder.
Neden tarih öğrenmeliyiz?
Milletlerin
ortak hafızası olan tarih, millî ve toplumsal kimliğin inşasında önemli rol
oynar.
Tarih,
bireylere yaşadığı toplumun geçmişini öğreterek kişinin kendi milletine aidiyet
duygusuyla bağlanmasını sağlar.
Tarih
bilincine sahip kişiler, tarihle ilgili bilgileri eleştirel değerlendirmeye
tabi tutar. Bu sayede insanlar, tarihî metinleri analiz ederken doğru-yanlış
ayrımını yapabilme becerisini geliştirir.
Tarih,
uyguladığı yöntem gereği bireylerde araştırma ve kanıt kullanma becerisini
artırır.
Tarih,
bireylerde çok yönlü düşünme yeteneği gelişir
Tarihî olaylar değerlendirilirken bakış açımız nasıl olmalıdır?
Tarihî olaylar ele alınırken tarihî bilgilerin
meydana geldiği döneminin şartlarına göre değerlendirilmesi gerekir. Belgeler,
yoruma muhtaçtır ve olayın yaşandığı çağın ve toplumun ruhunu taşımaktadır. Bu
nedenle o ruha göre bir açıklama ve yorum yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
9.1.3. Zamanı anlama ve anlamlandırmaya yönelik farklı
yaklaşımları analiz eder.
İnsanlar neden geçmişi bir düzene sokmuş asır, çağ, devir gibi
bölümlere ayırmıştır.
Tarihî olayların daha rahat incelenmesi, araştırılması ve
öğrenilmesi için tarihçiler tarihi belirli dönemlere (çağlara) ayırmıştır.
Aşağıda verilen tarihlerin kaçıncı yüzyılda olduklarını bulunuz.
751= 8. yüzyıl
2023= 21. yüzyıl
IX. Yüzyılın ikinci yarısında yaşandığı söylenen bir olay hangi
tarihler arasında meydana gelmiştir?
850 - 899
Güneş yılı ve ay yılı esaslı ilk takvimleri kimler kullanmıştır?
Güneş yılı: Mısırlılar
Ay yılı: Sümerler
Bir toplumun kendine has takviminin olması hangi bilim dalıyla
uğraştığına kanıttır?
Astronomi
Türkler tarih boyunca hangi takvimleri kullanmıştır?
On iki Hayvanlı Türk takvimi
Hicrî takvim
Celâli takvimi
Rûmî takvim
Miladi takvim
Hicri takvim ile Miladi takvimi karşılaştırınız.
Hicri Takvim
Bir yıl 345 gündür.
Başlangıcı Hz. Muhammed’in hicretidir. (622)
Dini günler bu takvime göre belirlenir.
Ay yılı esaslıdır.
Miladi Takvim
Bir yıl 365 gün 6 saattir.
Başlangıcı 1 Ocak’tır. (Hz. İsa’nın doğumundan 1 hafta sonra)
1 Ocak 1926 yılından itibaren kullanmaya başladık.
Güneş yılı esaslıdır.
Miladi 1453 tarihinin Hicri takvimdeki karşılığını bulalım.
Miladi takvimin başlangıç noktası (0) Hicri Takvimin başlangıç
noktası ise 622’dir.
Hicri takvimdeki ay yılı Miladi takvimdeki güneş yılından 11 gün
daha kısadır.
Bu kısalık iki takvim arasında 33 yılda 1 yıllık farkın ortaya
çıkmasına neden olur. Bu yüzden:
1453- 622= 831
831/33= 25
831+25= 856
Hicri 1260 tarihinin Miladi takvimdeki karşılığı nedir?
1260+ 622= 1882
1260: 33= 38
1882-38= 1844
Miladi 1923 tarihinin Rumi takvimdeki karşılığını bulalım.
Miladi takvimin başlangıcı ile Rumi takvimin
başlangıcı arasında 584 yıl fark vardır. Miladi bir tarih Rumi bir tarihe
çevrilirken o tarihten 584 çıkarılır.
1923-584= 1339
2. ÜNİTE İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ
9.2.1. Kanıtlardan yola çıkarak yazının icadından önceki
dönemlerde yaşayan insanların hayatı hakkında çıkarımlarda bulunur.
Tarihi çağlar hangi olayla başlar?
Tarihi çağlar Sümerlerin M.Ö 3200 yılında yazıyı icat etmesiyle
başlar.
Tarih öncesi devirler neye göre sınıflandırılmıştır?
Tarih öncesi devirler sınıflandırılırken insanların kullanmış
oldukları araç-gereç ve madenlerden yola çıkılmıştır.
Eski Taş (Paleolitik) Çağı’nın özelliklerini yazınız.
İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir.
İnsanlar avcılık ve toplayıcılık yaparak yaşamışlardır.
Taş ve kemikten araç ve silahlar yapmışlardır.
Bu dönemde ateşin kontrol altına alınıp kullanılmıştır.
Eski Taş (Paleolitik) dönemine ait ülkemizdeki merkezlere örnek
veriniz.
Küçükçekmece Gölü
(İstanbul) yakınındaki Yarımburgaz Mağarası Anadolu’nun bilinen en eski
yerleşmesidir.
Söz konusu
dönemi aydınlatan bir başka önemli merkez ise MÖ 50.000- MÖ 15.000yılları
arasına tarihlenen Antalya yakınlarındaki Karain Mağarası’dır.
Yeni Taş (Neolitik) Çağı özellikleri hakkında bilgi veriniz.
İnsanlar tarımsal faaliyete başlamıştır.
Avcı ve toplayıcı toplumlar giderek üretici konuma geçmiştir.
Tarıma geçişle birlikte keçi, sığır, domuz, at ve köpek gibi
hayvanlar evcilleştirilmiş ve günümüzdeki köy yaşamına benzer yaşam biçimleri
oluşturulmuştur.
Bu dönemde tekerlek icat edilmiş böylece ticari ve kültürel
etkileşim artmıştır.
Kapları pişirerek seramik sanatını geliştirdiler.
Bitki liflerinden elbiseler yaptılar.
Anadolu’daki neolitik döneme ait başlıca yerleşim merkezleri
nerelerdir?
Hacılar (Burdur)
Çatalhöyük (Konya): İnsanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi
Çayönü (Diyarbakır): İlk köy yerleşmelerinden biri
Diyarbakır’ın Ergani ilçesi sınırlarındadır.
Yakın Doğu’daki köy yerleşmelerinin ilk örneği burada görülmüştür?
Burada 1964 yılında Robert J. Braidwood (Rabırt J. Breydvud) ve
Halet Çambel başkanlığında ilk kazı çalışmaları başlatılmıştır.
Yukarıdaki metinde özellikleri verilen höyük neresidir?
Çayönü Höyüğü
Anadolu’da yazıdan önceki döneme ait yerleşim alanlarından biridir.
Konya’nın Çumra ilçesi yakınlarındadır.
Köy yaşamından kentsel hayata geçişin önemli merkezlerindendir.
Kent Arkeolog J. Mellart (Melır) tarafından ortaya çıkarılmıştır.
Yukarıdaki metinde özellikleri verilen höyük neresidir?
Çatalhöyük
Günümüze kadar keşfedilen en erken tarihli dinî mimari nerde yer
almaktadır?
Şanlıurfa Göbeklitepe
9.2.2. Yazının icadının insanlık tarihinde meydana
getirdiği değişimi açıklar.
Yazıyı ilk hangi uygarlık kullanmıştır?
Sümerler
Hiyeroglif yazısını kullanan ve papirüs üzerine yazı yazan
uygarlık hangisidir?
Mısırlılar
Alfabeyi kullanan ilk uygarlık hangisidir?
Fenikeliler
9.2.3. İlk Çağ’daki belli başlı medeniyet havzalarını
tanır.
İlk Çağ Mısır Medeniyetinin özelliklerini yazınız. (2 tane)
Nil Nehri etrafında ortaya çıkmışlardır.
Hiyeroglif yazısını geliştirdiler.
Piramit adı verilen anıt mezarlar yapmışlardır.
Mimari, astronomi, matematik ve tıp (mumyalama) alanında
ilerlemişlerdir.
İlk güneş yılı esaslı takvimi kullanmışlardır.
Mısır medeniyetinin ilk çağda mumyalama yapması hangi bilim
dallarında ilerlediğine kanıttır?
Tıp ve eczacılık
Barut, mürekkep, pusula, kâğıt ve matbaayı icat eden uygarlık
hangisidir?
Çin medeniyeti
Sıfırı ilk defa kullan medeniyet hangisidir?
Hint medeniyeti
Akdeniz’in ilk uzman gemicileridirler.
Kolonicilik faaliyetinde bulundular.
İlk alfabeyi geliştirmiştir.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ Doğu Akdeniz uygarlığı
hangisidir?
Fenikeliler
Tek tanrılı semavi din inancını benimseyen ilk topluluk kimlerdir?
İbraniler
İlk Çağ medeniyetlerinden Perslerin iki tane özelliğini yazınız
Geniş topraklara sahip Persler, satraplık denilen eyalet sistemini
oluşturmuşlardır.
Gelişmiş bir posta teşkilatı kurmuşlardır.
Persler, Sardes’ten
başlayıp başkentleri Sus’a kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır.
İlk Çağ Mezopotamya uygarlıkları hangileridir?
Sümerler, Babiller, Asurlar, Elamlar ve Akadlar
MÖ 3200’de çivi yazısını bulmuştur.
Sümerler, “Ziggurat” adı verilen tapınaklar inşa etmiştir.
Ay yılı esasına göre takvim hazırlamışlardır
Urkagina, MÖ 2375’te tarihte bilinen ilk yazılı kanunları
çıkarmıştır.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ uygarlığı hangisidir?
Sümerler
Sümerlerden öğrendikleri yazıyı Anadolu’ya getiren ve burada tarih
çağlarının başlamasını sağlayan uygarlık hangisidir?
Asurlar
Cumhuriyet ve demokrasinin ilk izleri kabul edilen uygulamalar ilk
hangi İlk Çağ medeniyetinde görülmüştür?
Yunanlılar
İlk Çağ Anadolu uygarlıkları hangileridir?
Hititler, Lidyalılar, Urartular, Frigler, İyonlar
Tarihin bilinen ilk meşruti yönetimini kurdular.
Pankuş adında bir meclis oluşturmuşlardır.
Hititlerde Tavananna denilen kraliçe yönetimde söz sahibi olmuştur.
Anal denilen yıllıklar tutmuşlardır.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı
hangisidir?
Hititler
MÖ 1280 “Kadeş Barış Antlaşması” tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.
Bu antlaşma hangi devletler arasında imzalanmıştır?
Mısır- Hitit
Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede
yaşamışlardır.
İnsanlık tarihinde ilk kez madeni parayı (sikke) basmışlardır.
M.Ö. 546 yılında Pers İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı
hangisidir?
Lidyalılar
MÖ 8. yüzyılda, Sakarya Nehri etrafında, Gordion (Polatlı/Ankara)
şehri merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.
Özellikle tarım alanında ve dokumacılıkta gelişmişlerdir.
Tapates adı verilen halı ve kilimleri dokumuşlardır.
Kibele toprak ve bereket tanrıçasıdır.
Fibula denilen çengelli iğneleri icat ettiler.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı
hangisidir?
Frigyalılar
Tuşpa (Van) merkezli olarak kurulmuştur.
Taş işçiliğinde gelişmiştir.
Van Kalesi’nin yanında su kanalları (Şamran), su bentleri ve mezar
odaları inşa etmiştir.
Maden işleme sanatında (kuyumculuk) ilerlemişlerdir.
Yukarıda bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı
hangisidir?
Urartular
Yukarıda numaralandırılmış bölgelerde hangi İlk Çağ Anadolu uygarlığı kurulmuştur?
1- Urartular, 2- Hititler, 3- Frigyalılar, 4- Lidyalılar, 5- İyonlar
Yorumlar
Yorum Gönder