MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI (30 EKİM 1918), 1. ÜNİTE XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA 4. KONU
Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders notları, Tarih ders notları, tarih ders notları, ayt tarih ders notları, tyt tarih ders notları, tarih özet, tarih 9 ders notları, tarih 10 ders notları, tarih 11 ders notları, inkılap tarihi ders notları, çağdaş Türk ve dünya tarihi ders notları, güncel tarih ders notları, özet konu anlatım, kısa tarih, yeni kitaba göre hazırlanmış ders notları, yeni müfredat tarih , tarih pdf
İÇİNDEKİLER
MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI (30 EKİM 1918)
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Maddeleri ve Uygulanması
Mondros Ateşkes Anlaşması’na Yönelik Tepkiler
Yeni Bir Dünya Hayali
Barışa Son Veren Barış
MONDROS MÜTAREKESİ (30 EKİM 1918)
Mondros Mütarekesi’nin Maddeleri ve Uygulanması
Savaşın sonlarına doğru Osmanlı Devleti’nde V. Mehmet Reşad’ın vefat etmesiyle VI. Mehmet Vahdettin tahta çıktı. Sadrazam Talat Paşa istifa etti.
Osmanlı Devleti’ni savaşa sokan İttihat ve Terakki yönetimden çekildi.
Ahmet İzzet Paşa başkanlığında yeni hükûmet kuruldu ve bu hükûmet Wilson İlkeleri doğrultusunda imzalanacak bir ateşkes
istedi.
İstanbul Hükûmeti tarafından Bahriye Nazırı Rauf Bey başkanlığında görevlendirilen heyet, Limni Adası’nın Mondros Limanı’na gitti. İtilaf Devletleri’ni temsil eden Amiral Calthorope (Kalthorp) ile İngilizlerin Agememnon adlı zırhlı savaş gemisinde 27 Ekim 1918’de ateşkes görüşmeleri başladı.
Yapılan görüşmeler sonucunda 25 madde hâlinde düzenlenen Mondros Mütarekesi imzalandı. (30 Ekim 1918)
Mondros Mütarekesi’nin bazı maddeleri şunlardır:
1. Boğazlar İtilaf Devletleri’ne açılacak, Karadeniz’e girişler serbest olacak, Karadeniz ve Çanakkale’deki istihkâmlar İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
2. Osmanlı orduları terhis edilecek; ordunun taşıt, araç gereç, silah ve cephanesine İtilaf Devletleri tarafından el konulacak.
3. Osmanlı Devleti’nin elindeki tüm savaş esirleri ile esir ya da tutuklu bulunan bütün Ermeniler serbest bırakılacak fakat İtilaf Devletleri’nin elindeki Türk savaş esirleri geri verilmeyecek.
4. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum karşısında, herhangi bir stratejik noktayı işgal hakkına sahip olacak. (Madde 7)
5. Vilayet-i Sitte denilen altı doğu ilinde (Erzurum, Van, Bitlis, Sivas, Harput, Diyarbakır) herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri buraları işgal hakkına sahip olacak. (Madde 24)
6. Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
7. Tüm liman ve tersaneler İtilaf Devletleri’nin kontrolünde olacak.
8. Hükûmet haberleşmesi dışındaki telsiz, telgraf ve kablolar (iletişim hatları) İtilaf Devletleri’nin denetimi altında olacak.
9. İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, I. Dünya Savaşı’ndan önceki sınırlara çekilecek.
10. Kömür, akaryakıt ve benzer kaynaklarda, ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan sonra, İtilaf Devletleri’ne satın alma kolaylığı sağlanacak.
11. Suriye, Irak, Hicaz, Yemen, Asir, Trablusgarp ve Bingazi’de Osmanlı kuvvetleri ve subayları en yakın İtilaf Devletleri komutanlığına teslim olacak.
UYARI:
Mondros Mütarekesi’nin 7 ve 24. maddeleri, İtilaf Devletleri’nin Osmanlı topraklarında istedikleri yerleri işgal etmelerine zemin
hazırlamıştır.
- Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından hemen sonra İngiltere, Musul’a girerek ateşkese rağmen -Osmanlı topraklarındaki ilk
işgalini gerçekleştirdi. (3 Kasım 1918)
- Fransa da Adana ve çevresini işgal etti.
- Yunanistan ve İtalya da kendilerine vadedilen yerleri ele geçirmek için işgal hareketlerine başladılar.
- 13 Kasım 1918’de İtilaf donanması İstanbul’a gelerek Dolmabahçe Sarayı önlerinde demir attı.
- Osmanlı Devleti’nin başkenti de fiilen işgal edilmiş oldu.
Mondros Mütarekesi’ne Yönelik Tepkiler
İstanbul Hükûmeti’nin Tepkisi:
- Mondros Mütarekesi dört yıldır devam eden savaşı bitirdiği ve beklenen barışı getirdiği düşüncesiyle, İstanbul Hükûmeti
tarafından olumlu karşılandı.
- Mondros’tan sonra hükûmette yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle Ahmet İzzet Paşa Hükûmeti istifa etti.
- Tevfik Paşa yeni hükûmeti kurdu.
- Padişah anayasanın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Mebusan Meclisini dağıttı.
- İşgalcilerin baskıları karşısında Tevfik Paşa Hükûmeti de padişaha istifasını sundu ve yerine İngilizleri destekleyen politikalar
izleyen Damat Ferit Paşa Hükûmeti kuruldu.
Mustafa Kemal’in Tepkisi:
- Mondros Mütarekesi imzalandığında, Alman General Liman Von Sanders’in (Liman Fon Sanders) yerine Yıldırım Orduları
Grup Komutanlığı’na tayin edilen Mustafa Kemal, antlaşmanın çok ağır şartlar içerdiği ve bağımsızlıkla bağdaşmayan bir
antlaşma olduğu konusunda İstanbul Hükûmeti’ni uyarmaya çalıştı.
- Mustafa Kemal, Harbiye Bakanlığı emrine alınarak İstanbul’a çağrıldı.
-13 Kasım 1918’de Mustafa Kemal, İstanbul’a geldiğinde Dolmabahçe Sarayı önlerinde demirli olan işgal donanmasını görünce: “Geldikleri gibi giderler” sözleriyle tepkisini gösterdi.
Halkın tepkisi:
- Halkın büyük bir çoğunluğu, başlayan işgallerle beraber İstanbul Hükûmeti’nin tepkisiz kalması nedeniyle kendiliğinden
örgütlenmeye başladı.
- Halk, işgal güçleri karşısında bulundukları bölgeleri korumak için direniş cemiyetleri kurdu, miting ve protestolarla işgallerin
haksızlığını tüm dünyaya duyurmaya çalıştı.
- Daha sonra Kuvay-ı Millîye’yi oluşturan halk işgalci güçlere karşı silahlı mücadeleye geçerek yaşadıkları toprakları korumaya çalıştı.
Yeni Bir Dünya Hayali
1917 yılında İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa katılan ABD’nin başkanı Woodrow Wilson (Vudruv Vilsın), her iki tarafın da
çıkarlarını gözettiği iddiasıyla 14 maddelik bir bildiri duyurdu.
Wilson İlkeleri’nin bazı maddeleri şunlardır:
1. Barış antlaşmalarında ve diplomaside açıklık olacak.
2. Ekonomik sınırlandırılmalar kaldırılacak.
3. Ülkelerin silahsızlanmalarını sağlayacak karşılıklı güvenceler verilecek.
4. Galip devletler mağlup devletlerden toprak ya da savaş tazminatı almayacak.
5. Devletlerarası barışı sağlamak amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.
6.Osmanlı Devleti’nin Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerinde Osmanlı egemenliği sağlanacak, Türklerin çoğunlukta olmadığı
bölgelerde ise buradaki milletlerin kendi kendini yönetme hakkı olacak. Boğazlar bütün milletlerin gemilerine açık olacak ve
bu durum milletlerarası kontrol altında olacak (12. Madde).
Barışa Son Veren Barış
18 Ocak 1919’da Paris Barış Konferansı toplandı.
- Konferansın toplanma amacı, savaşı kaybeden devletlerle yapılacak olan barışın esaslarını görüşmekti.
- Konferansa otuz iki devlet katıldı.
- ABD, İngiltere, Fransa, Japonya ve İtalya konferansta etkili olan devletlerdi.
- Konferansa bizzat katılan ABD Başkanı Wilson’un temel amacı, Cemiyet-i Akvamın (Milletler Cemiyeti) kurulmasını
sağlamaktı.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Antlaşmalar
- Almanya ile imzalanan Versailles (Versay) Antlaşması’na göre:
1. Almanya, Fransa ve Belçika’dan daha önceden aldığı bütün toprakları geri verecek.
2. Almanya’nın bütün sömürgeleri İngiltere, Fransa ve Japonya arasında paylaşılacak.
3. Almanya’da zorunlu askerlik kaldırılacak, Alman ordusu 100 bin kişiye indirilecek. Deniz
kuvvetleri sınırlandırılacak. Denizaltı ve savaş uçağı yapması yasaklanacak.
4. Almanya savaş tazminatı (tamirat borcu adı altında) ödeyecek.
- Avusturya ile imzalanan Saint Germain (Sen Jermen) Antlaşması’na göre:
1. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalandı.
Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya bağımsız oldu.
2. Milletler Cemiyetinin izni olmadan Almanya ile birleşmeyecek.
3.Avusturya’da zorunlu askerlik kaldırılacak ve Avusturya ordusu 30 bin kişiyle sınırlandırılacak.
4. Avusturya savaş tazminatı ödeyecek.
- Bulgaristan ile imzalanan Neuilly (Nöyyi) Antlaşması’na göre:
1.Güney Dobruca Romanya’ya; Gümülcine ve Dedeağaç Yunanistan’a; Tsaribrod ve Srurmitsa Yugoslavya’ya bırakılacak.
2. Bulgaristan’da zorunlu askerlik kaldırılacak. Ordusu 25 bin kişi ile sınırlandırılacak, deniz ve hava kuvveti oluşturması
yasaklanacak.
3. Bulgaristan savaş tazminatı ödeyecek.
- Macaristan ile imzalanan Triannon (Tiriyanon) Antlaşması’na göre:
1.Presburg bölgesi Çekoslovakya’ya; Bosna Hersek Yugoslavya’ya; Transilvanya Romanya’ya; Burgerland Avusturya’ya
bırakılacak.
2. Macaristan’da zorunlu askerlik kaldırılacak, ordusu 35 bin kişi ile sınırlandırılacak, deniz ve hava kuvveti oluşturması
yasaklanacak.
3. Macaristan savaş tazminatı ödeyecek.
Antlaşmalarla yenilen İttifak Devletleri’ne dayatılan ağır şartlar bu devletlerin kamuoyunda derin bir hoşnutsuzluk oluşturdu.
Oluşan hoşnutsuzluk savaşın getirdiği ekonomik yıkımla birleşince Avrupa’da uzun süreli bir barışı sağlamayı imkansız hâle
getirdi.
Daha fazlası için bizi takip edin
Yorumlar
Yorum Gönder